Misschien een beetje een ongewone titel op een moestuinblog. Nochtans is het een stelling die wordt toegelicht in de film ’solutions locales pour des problèmes globales’ van Coline Serrau. In het begin van de film (wat je hier nog eens kan bekijken) hoor hoe de vergelijking gemaakt wordt tussen de moderne landbouw en de logica van oorlogvoeren.  Het was voor mij ook even fronsen met de wenkbrauwen maar toen er wat meer uitleg kwam vond ik de stelling toch niet zo onwaarschijnlijk.

De grote agrarische revolutie is er gekomen na het einde van de eerste wereldoorlog. Vooreerst waren er miljoenen boeren gesneuveld aan het front. Dit maakte dat er veel landbouwgrond niet meer bewerkt kon worden, waardoor een eerste stap gezet is naar grotere bedrijven. Ten tweede waren er op het einde van die oorlog heel wat fabrieken gebouwd om oorlogsgassen te produceren, zoals het vreselijke mosterdgas wat onder andere in de ijzervlakte is gebruikt. Deze fabrieken bleken de ideale plaats te zijn om meststoffen en pesticiden te produceren, en daar was natuurlijk een afzetgebied voor nodig; de landbouw. Derde element, tijdens de oorlog is veel geïnvesteerd in het groter en krachtiger maken van tanks en vrachtwagens. Deze technologie kwam goed van pas voor de nieuwe generatie landbouwmachines, zoals gigantische pikdorsers of traktoren. Ten slotte is er nog een vierde element. Het hele oorlogsdenken dat vertrekt van termen als overwinnen, controleren, beheersen en vernietigen deed ook zijn intrede in de landbouw. Nu was het de natuur die moest overwonnen worden, de mogelijke ziektes waren de vijand en de weersomstandigheden de omstandigheden die gecontroleerd moest worden.

En zo verteld en oude Franse boer in de film, is de hele industriële manier van landbouw voeren voortgekomen uit technieken en denkbeelden van de eerste wereldoorlog. Een controversiële stelling, want de moderne landbouw heeft ongetwijfeld ook heel wat mensen van de hongerdood gered.

Toch  is het goed om eens na te denken over onze relatie met de natuur. Is het steeds opdrijven van de productiviteit met alle mogelijke middelen de beste manier om aan landbouw te doen? Is de gigantische hoeveelheid energie die gebruikt wordt voor irrigatie, bemesting, oogsten, bewaren en transport van voeding steeds verstandig? Is het geen teken aan de wand dat steeds meer landbouwgrond enkel nog iets opbrengt als er massaal meststoffen worden ingezet? Om nog te zwijgen van de verschraling van gronden en erosie door onverstandig grondgebruik.

Ik denk dat onze visie op de natuur ook anders zou kunnen zijn. We kunnen bijvoorbeeld samenwerken met de natuurelementen,  gebruik maken van natuurlijke manieren om de kwaliteit van de grond te behouden. Denk maar aan het inzetten van compost, groenbemesters, natuurlijke bondgenoten voor de bestrijding van ongewenste bezoekers of het toepassen van wisselteelt. Op termijn hebben we er alle belang bij voedsel te kunnen produceren zonder de massale inzet van fossiele energiebronnen en zonder verdere achteruitgang van de kwaliteit van de grond.

Daarom is het werk in de moestuin zo belangrijk. Op die manier verzamelen we kennis en vaardigheden die ongetwijfeld nog goed van pas zullen komen als voeding terug meer lokaal gaat worden. En wie bang is om honger te lijden, de FAO (wereld landbouw organisatie van de VN) heeft berekend dat de hele wereldbevolking kan gevoed worden met biologische en meer kleinschalige methodes.