Vorig weekend was ik met mijn lief en enkele vrienden in Westvleteren. De missie was duidelijk: lekker eten, lekker drinken, gezelschapsspelletjes spelen, opnieuw lekker eten, nog meer lekker drinken, en gewoon een geweldig fijne tijd beleven. En misschien nog wat eten. En nog iets drinken. Wat knuffelen met mijn lief. En, goh, voelen we daar niet nog een beetje honger?

Zo was het, dat ik samen met mijn maatje Maarten in de keuken belandde terwijl onze maag nog niet eens aan de vertering van het ontbijt was begonnen, om daar – kwestie van er op tijd aan te beginnen – de lunch klaar te stomen. Intussen zaten mijn geliefde en de anderen in de woonkamer van ons vakantiehuisje, speelden ze Scrabble, dronken ze porto en droomden ze al hardop van het legendarische bier dat die namiddag rijkelijk zou vloeien.

En spontaan moest ik die zaterdagochtend denken aan een schilderij dat Pieter Aertsen in 1553 had geschilderd – noemt u het beroepsmisvorming, of misschien gewoon een afwijking. Hoe dan ook: op de voorgrond is daar allerlei lekkers uitgestald, klaar om te worden bereid door de kok en de kokkin aan de linkerzijde, terwijl het gezelschap rechts duidelijk al een glaasje teveel op heeft: er wordt gegeten, gelachen en geflirt. De oude man met de bierpul wordt overmoedig, en maakt avances bij een vrouw met een gevaarlijk diep uitgesneden jurk. Zij wijst bovendien naar de gloeiende kolen in het haardvuur, symbool voor de (door de drank) opflakkerende passie.

Nochtans is de boodschap van het schilderij er één die gepaard gaat met een vermanend geheven vingertje, want op de achtergrond van het tafereel is Christus voorgesteld terwijl hij op bezoek is in het huis van Martha en Maria van Bethanië. Daar was het, dat Martha zich uitsloofde in de keuken om het de Heer naar Zijn zin te maken, terwijl Maria zich neervlijde aan Christus’ goddelijke voeten en ze luisterde naar Zijn boodschap. Toen Martha zich daarover kwam beklagen, wees Christus haar terecht, zei haar haar kookpot te laten voor wat ie was en te doen zoals haar zus, die had begrepen wat het belangrijkste was.

Martha kon overigens niet echt iets verweten worden. Ze was gewoon een stevig potje aan het koken – er zijn er wellicht al voor minder heilig verklaard. Sympathisanten riepen Martha daarom later uit tot de patroonheilige van de huisvrouwen en de echtgenotes, die het uiteraard als hun opdracht horen te zien manlief rond en gezond te houden. Nochtans verliest Martha het hier van haar devote zuster, en wordt haar kookkunst op Aertsens schilderij duidelijk geassocieerd met zondige begrippen als gulzigheid en dronkenschap, en met de daaruit voortvloeiende vleselijke liefde. Benieuwd of de paters van Westvleteren zich wel eens hebben gerealiseerd wat ook hun bier zoal kan teweeg brengen.

Dat Christus zich bij dat alles op de achtergrond bevindt, verborgen achter de lustige grijsaard en het uitgestalde lekkers, is geen toeval. Het hoorde de toeschouwer eraan te herinneren dat het niet de verleidelijke realiteit is die ertoe doet: de gelovige moet daar doorhéén kijken, en zoeken naar de hogere, goddelijke werkelijkheid. Bovendien wordt op de achtergrond een lesje in de liefde gegeven, want de broederlijke liefde die Maria van Bethanië koesterde voor Christus wordt hier als voorbeeld gesteld voor echtgenoten: die moeten zich niet, zoals de figuren op de voorgrond, overgeven aan de vleselijke liefde, maar wel kuis en beheerst samen leven.

Oei.

Het is maar goed dat Christus tijdens ons weekendje Westvleteren thuis is gebleven, want ik vrees dat we anders een fikse uitbrander zouden gekregen hebben. En wat die liefdeslessen betreft: ik geloof dat ik me liever aan de voeten nestel van mijn geliefde, die best wel te paaien is met verfijnde kost en drank – en ook: met al wat die volgens Aertsens schilderij zoal teweeg brengt…