Uien zijn fraai als ze bloeien: ze pronken met bolronde bloemschermen vol zilveren sterretjes. Mooi dus, maar tevens met en verfijnd uiensmaakje! Knip en strooi uienbloemen dus naar hartelust over je slaatjes, of in een voorzomerse erwtjessoep. Hetzelfde moet je maar een proberen met prei- of met de beter bekende bieslookbloemetjes: pittige schoonheid in je bord.

In dezelfde plantenfamilie, die wetenschappelijk Allium heet, vind je nog veel meer sierlijke en / of lekkere bloemen. Uit de honderden soorten bespreek ik er – van hoog naar laag – een aantal, die je tuin en bord vooral in mei en juni kunnen opfleuren. De meeste Alliums die ik hier vernoem, smaken naar knoflook of iets subtiel richting ui of prei; je kunt van al deze soorten alles eten: van bloem over blad tot zelfs wortel en bolletjes. Ik zet ze graag tussen mijn andere doorlevende groenten, of tussen de kruiden – ach, ik maak daar overigens niet veel verschil tussen.

Alliums deel ik voor het plantgemak in in twee types: die met en die zonder bol. Bolvormende Alliums plant je in principe in het najaar: de vuistregel is dat je twee keer zo diep en vijf keer zo ver uit mekaar plant  als de bol dik is. Dus een bolletje van 2.5 cm dik gaat 5 cm diep, en 10 cm uit elkaar.Het verschil zit ‘m er vooral in dat stengeltypes ’s winters in rust gaan, en boltypes tijdens de zomer indommelen. Vandaar dat je bollen best plant in het  (vroege) najaar, en stengeltypes van november tot maart.  Voor je gemak heb ik een (S) geplaatst bij de stengelvormende soorten hieronder; de andere maken dus bollen of bolletjes.

Verrassend lekker en mooi.

Lieve roze schermpjes vind je bij het bekende bieslook – A. schoenoprasum (S) – A. roseum, en A. unifolium (alle drie zowat 30 cm hoog), en bij A. oreophilum (20 cm).

A. cernuum (S) (ook wel knikkend look genoemd; uit Noord-Amerika) en A. cyathoforum var. farreri (S)vertederen met hun knikkende lila hoofdjes. Beiden halen net de 40 cm; dat doet ook Chinees bieslook – A. tuberosum – (S) maar met schitterend witte opgerichte schermen. Deze laatste bloeit als enige in augustus; hij lijkt op het eerste gezicht goed op A. triquetrum (driekantig look) die gewoon in mei bloeit.

Grof bieslook – A. fistulosum – is al bekend, hé: pijpjes uiachtig loof, vooral in het voorjaar te plukken.  Stengelui – een oosterse groente -  is hier slechts één selectie van en bestaat  in diverse rassen. Bescheiden bloemen, hoor: de dikke bloemknoppen wok ik heel graag!

Twee moeiteloos groeiende geeltjes heb je met A. flavum – 30 cm, en de bloem lijkt wel een warrig kapsel – en met A. moly. Deze laatste, heel gepast goudlook genoemd, is het vlotste verkrijgbaar, en komt met zijn goudgele schermpjes niet hoger dan 25 cm.

Mijn culinaire favoriet is A. carinatum: berglook!  Klisters van kleurpotlooddikke preitjes maakt deze soort,  tot 30 cm hoog – de bloemhoofdjes zitten vooral vol broedbolletjes: ook heerlijk. Berglook smaakt richting prei, maar lekkerder, vind ik. A. paniculatum (pluimlook) wordt dan weer dubbel zo hoog, en produceert punkkapselbloemhoofdjes – ik vind ‘m lekker, maar gauw taai. Deze mening geldt ook voor A. sphaerocephalon (trommelstokkenlook: nee, ik verklap niet hoe die eruit ziet).

Probeer dus eens heel diverse alliums uit in je tuin, en kijk wat lukt en wat smaakt. Let op: sommige soorten kunnen, op bepaalde bodems, zo goed gaan groeien dat ze gaan woekeren, dus eet ze op tijd op!

Tot slot: eentje van bij ons.

Daslook, of A. ursinum, is inheems en bloeit wit, van april tot juni, in vochtige bossen. Pluk hem daar niet, of graaf hem niet uit, want hij is beschermd. Gelukkig bieden steeds meer kwekers plantgoed aan. Zo kun je ook in vochtige, schaduwrijke plekjes van je tuin een lekkere en mooie Allium planten.

Met dit eenvoudige, heerlijke recept sluit ik:

Beleg een bruine boterham met geitenkaas, en één of twee blaadjes daslook. Subliem! Zorg echter dat je huisgenoten ook eens bijten; immers: hoe mooi ook, look blijft look!

Laat ik de aftrap geven met een lekker lenteslaatje dat je zomaar in je grasveld vindt…
Waarom zou je je gazon maaien als je het ook kan opeten?

Natuurlijk, als je je grasveld wekelijks maait, en elk sprietje dat niet 100% gras is, meteen wegwiedt, dan zal je er weinig eetbaars vinden.
Maar als je hier en daar een strook wat langer laat groeien, vind je daar al snel een hele reeks kruiden die een pittige toets aan elk slaatje kunnen toevoegen. (Of wellicht is er een vergeten hoekje in je tuin waar wilde planten hun gang mogen gaan?)

Ik zal niet zo snel een salade samenstellen van alleen maar wilde kruiden, ik vind het vooral leuk om aan sla of andere rauwkost een verrassend accent te geven met wat wilde kruiden.
Mogelijkheden zijn er alvast te over.

De bittere smaak-range is allicht de eerste waar je bij wilde kruiden aan denkt:

- Kleine veldkers (Cardamine hirsuta) (ja, dat vervelende springzaad uit de border…)
- Barbarakruid (Barbarea vulgaris)
- Pinksterbloem (Cardamine pratensis)

Bij deze kruisbloemigen zit er ook nog een peperachtige scherpte in de smaak.
Jong paardenbloemblad is zuiver bitter. Die bitterheid blijft aanwezig als de plant in bloei komt, maar wordt dan eigenlijk te sterk om lekker te zijn.

Jonge blaadjes van veldzuring (Rumex acetosa) geven een fris-zuur accent (of wat dacht je?). In de lente is de smaak zachter dan in de zomer.

Winterpostelein en roze postelein hebben hooguit een ’sappig-frisse’ smaak, maar geven wel lekker wat volume aan je sla.

Bloemen brengen kleur in je salade: denk maar aan viooltjes (het maarts viooltje heeft een heel bijzonder aroma) of madeliefjes, maar ook sleutelbloemen passen prima in een lenteslaatje.
Alle bloemetjes van kruisbloemigen zijn lekker, zoals nu de pinksterbloemen of bloemetjes van allerhande koolsoorten (Brassica oleracea) (laat volgend jaar in je moestuin dus eens een kooltje staan, zodat het in de lente kan gaan bloeien) en van koolzaad (Brassica napus) en raapzaad (Brassica rapa), en later in het jaar de mooie (en heerlijke) bloemetjes van rucola, raketsla (Eruca sativa).
Ook de bloemen van de judaspenning (Lunaria annua) kan je eten, maar ik vind die hard-violette kleur niet zo smakelijk ogen.

Ook de lipbloemigen zijn allemaal eetbaar, al zijn ze niet allemaal even smakelijk.
Als je het bij wilde kruiden houdt, zou je aan de dovenetels kunnen denken, waarbij vooral de witte dovenetel iets van zoetheid kan inbrengen. Ook hondsdrafbloemetjes worden wel eens genoemd, maar die vind ik niet zo lekker geuren. Toch vormen ze soms (voorzichtig toegepast) een aparte combinatie met tomaat.

Als je een looksmaakje wil, kan je aan alle soorten Allium denken. (Al zijn niet alle lookjes even lekker, eetbaar zijn ze wel stuk voor stuk) Als wilde planten zijn dat bijvoorbeeld daslook en kraailook.
Maar ook look-zonder-look, een plant uit de familie van de kruisbloemigen, heeft een looksmaak (die verdwijnt bij het koken). Look-zonder-look bezorgt je ook geen look-adem.

Je merkt het al, mogelijkheden genoeg om van een saaie kom sla met behulp van wilde kruiden iets heel verrassend te maken!

(Moet ik vermelden, dat je deze kruiden enkel moet plukken in je eigen tuin, of op plaatsen waar je helemaal zeker bent dat er geen sprake is van verontreiniging?)