De liefde gaat me tonrond maken. Benieuwd of mijn uitverkorene me dan nog zo knap zal vinden, maar het is zijn eigen schuld. Dit weekend bracht ik welgeteld drieëndertig uren met hem door, waarop werden verorberd: minipizza’s, koffiekoeken, hartige hapjes, een barbecuemenu, aardbeienijsjes, appeltaart, en havermoutpap met frambozen en honing. Werden gedronken: niet nader te bepalen hoeveelheden rode wijn, witte wijn, cava en een glaasje jenever. En, voor u me een alcoholprobleem toedicht: ook hele liters water en ice tea.

Het slechte nieuws is dat mijn lief en ik binnenkort samen op zoek zullen moeten naar een grotere kledingmaat, of dat mij onder de kerstboom een fitnessabonnement wacht. Het goede nieuws echter is dat de liefde wel vaart bij een extra vetlaagje. Dat was tenminste het wishful thinking van de Romeinse dichter Terentius. Sine Cerere et Baccho friget Venus, zo noteerde hij: zonder Ceres en Bacchus bevriest Venus. Met de oogstgodin Ceres als belichaming van al wat lekker is, en met Bacchus als lichtjes bedwelmde wijngod, begrijpt u dat Terentius allicht ook vooral zelf op zoek was naar een goed excuus om thuis zijn bord nog een keer vol te scheppen. Zonder goed eten en een flinke dosis wijn, zou de liefde immers een treurige dood sterven.

Terentius’ gevleugelde woorden spraken tot de verbeelding, want in de zestiende eeuw werd het thema ongemeen populair in de schilderkunst. Eén van de beroemdste versies werd vervaardigd door de in Antwerpen geboren Bartholomeus Spranger, die vooral furore maakte aan het Praagse hof van keizer Rudolf II. Het was dan ook voor de keizer dat Spranger in 1590 zijn Sine Cerere et Baccho schilderde. Het schilderij toont het spreekwoord wel erg letterlijk: op de voorgrond zijn Bacchus en Ceres getoond, terwijl ze weglopen van een kleumende Venus, die zich warmt bij een vuurtje.

Vergist u zich echter niet: het was hoegenaamd niet de bedoeling dat het thema van Sine Cerere et Baccho de toeschouwer zou aanzetten tot schransen, drinken of vrolijk in het rond flikflooien: naar goede zestiende-eeuwse gewoonte hield het schilderij een waarschuwing in om dat net níét te doen. Niet dat men iets had tegen de liefde, maar de snode Venus stond vooral symbool voor die verfoeide vleselijke driften en voor de ongecontroleerde lichamelijke liefde. En daarvoor moest een mens nu eenmaal op zijn hoede zijn, al was het maar om eerder prozaïsche redenen: seksueel overdraagbare ziekten vormden ook in die dagen al een reëel gevaar. De waarschuwingscampagne avant la lettre was overigens bepaald multimediaal: zo schreef jonker Jan Van der Noot een ode op de kus, die, aldus de dichter, minstens zo erotisch was als de rest van het minnespel. Kwestie van de focus een beetje te verschuiven.

In de keizerlijke collectie zal de boodschap van Sprangers schilderij wellicht echter eerder hebben gefunctioneerd als een lofzang op Rudolf II, die natúúrlijk de rede verkoos boven die laakbare lichamelijke liefde, en die zich toch nóóit te buiten zou zijn gegaan aan schransbuien en dronkenschap. Ahum en uche uch: de nooit gehuwde Rudolf zag zich niet enkel graag omgeven door erotiserende schilderijen, maar liet ook een trits onwettige kinderen achter. Rudolf was overigens nog goed af, want menige edelman liet het leven door syfilis of een gelijkaardig cadeautje van een minnares. Over beschadigde levers als gevolg van alcoholgebruik zijn niet meteen gegevens bekend, maar verkeerde eetpatronen kostten eerder op de eeuw keizer Karel V het leven: behalve jicht, had de man allicht ook suikerziekte, maar omdat suikerziekte officieel nog niet echt was uitgevonden – laat staan de behandeling – vrat de keizer zich letterlijk dood. Of zijn liefdesleven daar beter van werd, is twijfelachtig.

Slik.

Misschien moeten we toch wat gezonder gaan wezen, mijn lief en ik. En omdat een mens van de liefde alleen niet echt kan leven, stel ik een dieet voor van komkommer en olijven met tomaten op een bedje van sla. Of van geroosterde ajuinen, aubergines, rode pepertjes en courgette, samen met wat look even in de oven. Of van wilde rijst met komkommer en tomaat en stukjes sinaasappel. Of… Hm. Ik weet niet of het de redding wordt van onze lijn. Maar lekker zal het zijn. En de liefde, die zal bloeien.

Vorig weekend was ik met mijn lief en enkele vrienden in Westvleteren. De missie was duidelijk: lekker eten, lekker drinken, gezelschapsspelletjes spelen, opnieuw lekker eten, nog meer lekker drinken, en gewoon een geweldig fijne tijd beleven. En misschien nog wat eten. En nog iets drinken. Wat knuffelen met mijn lief. En, goh, voelen we daar niet nog een beetje honger?

Zo was het, dat ik samen met mijn maatje Maarten in de keuken belandde terwijl onze maag nog niet eens aan de vertering van het ontbijt was begonnen, om daar – kwestie van er op tijd aan te beginnen – de lunch klaar te stomen. Intussen zaten mijn geliefde en de anderen in de woonkamer van ons vakantiehuisje, speelden ze Scrabble, dronken ze porto en droomden ze al hardop van het legendarische bier dat die namiddag rijkelijk zou vloeien.

En spontaan moest ik die zaterdagochtend denken aan een schilderij dat Pieter Aertsen in 1553 had geschilderd – noemt u het beroepsmisvorming, of misschien gewoon een afwijking. Hoe dan ook: op de voorgrond is daar allerlei lekkers uitgestald, klaar om te worden bereid door de kok en de kokkin aan de linkerzijde, terwijl het gezelschap rechts duidelijk al een glaasje teveel op heeft: er wordt gegeten, gelachen en geflirt. De oude man met de bierpul wordt overmoedig, en maakt avances bij een vrouw met een gevaarlijk diep uitgesneden jurk. Zij wijst bovendien naar de gloeiende kolen in het haardvuur, symbool voor de (door de drank) opflakkerende passie.

Nochtans is de boodschap van het schilderij er één die gepaard gaat met een vermanend geheven vingertje, want op de achtergrond van het tafereel is Christus voorgesteld terwijl hij op bezoek is in het huis van Martha en Maria van Bethanië. Daar was het, dat Martha zich uitsloofde in de keuken om het de Heer naar Zijn zin te maken, terwijl Maria zich neervlijde aan Christus’ goddelijke voeten en ze luisterde naar Zijn boodschap. Toen Martha zich daarover kwam beklagen, wees Christus haar terecht, zei haar haar kookpot te laten voor wat ie was en te doen zoals haar zus, die had begrepen wat het belangrijkste was.

Martha kon overigens niet echt iets verweten worden. Ze was gewoon een stevig potje aan het koken – er zijn er wellicht al voor minder heilig verklaard. Sympathisanten riepen Martha daarom later uit tot de patroonheilige van de huisvrouwen en de echtgenotes, die het uiteraard als hun opdracht horen te zien manlief rond en gezond te houden. Nochtans verliest Martha het hier van haar devote zuster, en wordt haar kookkunst op Aertsens schilderij duidelijk geassocieerd met zondige begrippen als gulzigheid en dronkenschap, en met de daaruit voortvloeiende vleselijke liefde. Benieuwd of de paters van Westvleteren zich wel eens hebben gerealiseerd wat ook hun bier zoal kan teweeg brengen.

Dat Christus zich bij dat alles op de achtergrond bevindt, verborgen achter de lustige grijsaard en het uitgestalde lekkers, is geen toeval. Het hoorde de toeschouwer eraan te herinneren dat het niet de verleidelijke realiteit is die ertoe doet: de gelovige moet daar doorhéén kijken, en zoeken naar de hogere, goddelijke werkelijkheid. Bovendien wordt op de achtergrond een lesje in de liefde gegeven, want de broederlijke liefde die Maria van Bethanië koesterde voor Christus wordt hier als voorbeeld gesteld voor echtgenoten: die moeten zich niet, zoals de figuren op de voorgrond, overgeven aan de vleselijke liefde, maar wel kuis en beheerst samen leven.

Oei.

Het is maar goed dat Christus tijdens ons weekendje Westvleteren thuis is gebleven, want ik vrees dat we anders een fikse uitbrander zouden gekregen hebben. En wat die liefdeslessen betreft: ik geloof dat ik me liever aan de voeten nestel van mijn geliefde, die best wel te paaien is met verfijnde kost en drank – en ook: met al wat die volgens Aertsens schilderij zoal teweeg brengt…