Uw dienares is ziek geworden deze week. Volgens mijn dokter nog een restje van mijn exotische omzwervingen eerder deze zomer. ‘Ergens een beestje opgegeten,’ zei ze laconiek.

Nu kan ik u verzekeren dat ik het als welopgevoed veggiemeisje tracht te vermijden om beestjes te eten, tenzij ze microscopisch klein zijn en ze zich verbergen in iets wat er voor de rest heel plantaardig uitziet. En dat terwijl ik net nog zo’n vurig pleidooi had gehouden voor de groenten en het fruit van de oosterse markten, waar geblutste appels en zielig bruin gevlekte bananen zij aan zij liggen met aubergines die halverwege de groei zijn blijven steken. Véél lekkerder dan het opgeblazen en zogenaamd volmaakte fruit zoals dat hier in de supermarkt te vinden is. Ja, Koen Wauters wist het al: ’t zit vanbinnen. En als Koen Wauters het zegt, moet het wel waar zijn.

Maar blijkbaar bevatten mijn smakelijke, maar kromme komkommers en net-niet-zo glimmende tomaten dus af en toe ook een parasiet, en als God en Alexander Fleming de antibiotica niet hadden uitgevonden, was dat ene blaadje sla mij misschien wel fataal geweest. En op slag had ik begrip voor de zeventiende-eeuwse stillevenschilders, die weliswaar net als ondergetekende een zekere sympathie bleken te koesteren voor gekneusd en wormstekig fruit, maar die ook wisten waar dat kon toe leiden. Kijkt u maar naar het tafereel van Balthasar Van der Ast, waarop appels, peren, pruimen en druiven zijn opgestapeld, terwijl een legertje insecten, versterkt door een hagedis rechts vooraan, afkomt op de weeë geur van de overrijpe vruchten.

Van der Asts schilderij is een typische vanitas-schildering, een weergave waarop het fruit er op het eerste gezicht misschien wel smakelijk uitziet, maar waar de kneuzingen, wormen en insecten de toeschouwer er eigenlijk aan dienen te herinneren dat de aardse schoonheid vergankelijk is, dat alles tijdelijk is, en dat iedereen tenslotte doodgaat. Vrolijke klazen waren het niet meteen, die zeventiende-eeuwers.

Het doel van dergelijke stillevens was nochtans niet het veroorzaken van een collectieve depressie bij al wie aan een dergelijk tafereel voorbij liep. Veeleer bevatten deze werken een miniversie van de bijbelse heilsgeschiedenis. Zo verwijzen de appels er naar Eva’s beruchte appel uit het Aards Paradijs, waarvan slechts één onschuldig hapje de Zondeval teweeg bracht – maar gelukkig zijn er ook de druiven, als het symbool bij uitstek voor Christus, die bij het Einde der Tijden het verloren paradijs zal herstellen. De insecten verbeelden het Kwaad, maar de vlinder staat voor de zuivere ziel, die na de dood rechtstreeks naar de hemel fladdert.

Daarmee toonde een werk als dat van Van der Ast de beschouwer de twee mogelijke levenswegen: u kunt in de voetsporen treden van Eva en kiezen voor een leven vol zoete zonde en nog zoetere lusten – maar weet dat uw lijk vervolgens stinkend zal wegrotten en dat wat van u rest zal worden opgevreten door de wormen. Maar u kunt ook kiezen voor optie B, en gaan voor de gematigde route van de kuise, onthechte en beheerste deugd, die u een enkeltje naar de hemel zal opleveren.

Zelf geef ik echter de voorkeur aan het in de zeventiende eeuw nog onbekende Sneeuwwitjesalternatief, waarbij een hap van een vergiftigde vrucht weliswaar tot vervelende nevenwerkingen leidt, maar waar gulzige meisjes alsnog worden gered door prinsen die strategische kussen uitdelen. En zo was het, dat ook mijn lief mij met zijn vakkundige verwennerijen van de ondergang redde: in de plaats daarvan gaf hij mij twee vlindervleugeltjes, om rechtstreeks mee naar het paradijs te fladderen.

Nee, mijn motivatie om te genezen is opeens niet erg groot meer. Auw, auw, het doet pijn… Hatsjoem en uche uch…

In mijn tweede column hier zat ik nog met ‘een vriend’ op een Brussels terras. In mijn derde column was de vriend in kwestie opeens gepromoveerd tot ‘mijn lief’. En nu kan ik u het heuglijke nieuws melden dat mijn lief en ik gaan picknicken zijn. En wel in een wei die eruit zag zoals picknickweiden er horen uit te zien: glooiend groen, bespikkeld met het geel van ontelbare boterbloemen. Achter ons brachten wilgen verkoeling met hun schaduwen en verderop stonden twee paarden te grazen, helemaal verdiept in hun eigen wereld van klaver en gras. In mijn wereld is dat het paradijs.

Ik blijk dan ook snel tevreden. Wat voor mij kon concurreren met de hof van Eden zou voor de gemiddelde zeventiende-eeuwer… welja, een wei met boterbloemen zijn geweest. Want vond je in het bijbelse paradijs niet alle plantensoorten die God geschapen had, om nog maar te zwijgen van alle dieren? Daar stond ik dan met mijn twee zielige paarden! Nochtans, nochtans: ook Jan I Brueghel schilderde twee paarden – zij het dan een bruin en een wit – op zijn Aards paradijs, zoals hij dat omstreeks 1617 vervaardigde samen met niemand minder dan Pieter Paul Rubens. Maar in tegenstelling tot wat het geval was in mijn picknickwei hossen er voor het overige ook honden, kalkoenen, pauwen, tijgers, leeuwen, struisvogels en cavia’s rond, en zo kan ik nog wel even doorgaan.

Ik weet niet of ik daar nog zo vrolijk mijn lakentje zou hebben uitgespreid, maar kennelijk hadden Adam en Eva geen reden om zich zorgen te maken: in het aards paradijs hoorden alle schepselen immers samen te leven in een staat van alomtegenwoordige harmonie. De tijgers spelen er gezellig met een nieuwsgierige koe, een leeuw kijkt ongeïnteresseerd weg van de geiten die net naast hem staan, en de honden komen niet verder dan doelloos keffen op een eendje. Wat de tijgers, de leeuwen en de honden dan wel aten, wordt niet beschreven in de bijbel, maar in het zeventiende-eeuwse Antwerpen werd geopperd dat in Eden alle wezens vegetariërs waren: in het paradijs was de dood immers nog niet uitgevonden.

Hun veggie dieet zou trouwens ook verklaren waarom het eerste mensenpaar onwaarschijnlijk lang leefde: Adam zou het maar liefst 930 jaar hebben gerokken, en Eva overleefde hem zelfs nog – en dat allemaal zonder een hapje vlees te hebben geproefd. In het Antwerpen van Brueghel en Rubens sprak dat tot de verbeelding, want menige zeventiende-eeuwse burger probeerde de stunt van Adam en Eva over te doen door zelf vegetarisch te gaan leven en alle vlees van het menu te schrappen. Zonder hetzelfde resultaat evenwel, maar ach: geloofden de Antwerpenaren ook niet dat Adam en Eva in het paradijs… Antwerps hadden gesproken?! Dat is, voor alle duidelijkheid, géén grapje.

Nochtans was het uitgerekend het bijten in zoiets diervriendelijks als een banale appel dat het sprookje van Adam en Eva vergalde: het was met het plukken van, en vervolgens het bijten in de appel dat dood en vernieling hun intrede deden in de wereld, dat de oorspronkelijke harmonie teloor ging, en dat de leeuw voortaan gazellen zou smikkelen, en de hond hondenbrokjes.

Overigens geef ik u ook nog graag mee dat Adam en Eva in het paradijs weliswaar poedelnaakt, maar ook volkomen seksloos leefden – seks is, geheel toepasselijk, niets anders dan de vleselijke liefde, en hoewel ik durf te hopen dat het wel degelijk past in vegetarisch menu, beschouwde men het niettemin als zondig. Nochtans verwekten Adam en Eva in het paradijs wel degelijk twee kinderen – vegetarisme geeft een mens blijkbaar wonderbaarlijke vermogens. Hoe dan ook: seks kwam pas in de wereld nadat Adam van de appel beet (dankjewel, Adam!).

En misschien kwam mijn picknickweide toch dichter bij het paradijs dan ik aanvankelijk dacht, want ook mijn picknickmand was helemaal veggie, al tartte ik het noodlot ongetwijfeld door stukjes appel te verwerken in één van de slaatjes. Míjn Adam at die alvast zonder een zweem van schuldgevoelens op, maar onze zieltjes zijn dan ook al lang reddeloos verloren…